4.2.1 Studenten en onderwijs
Talentontwikkeling
We stellen studenten in staat hun talenten te ontdekken en zich optimaal en op eigen wijze te ontwikkelen tot creatieve en ondernemende professionals. Professionals die maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen, die bijdragen aan innovaties in hun werkveld, en die zich blijvend (willen) ontwikkelen. Zodat zij een betekenisvolle plaats in de samenleving kunnen innemen. Iedere student kan daarom binnen én buiten zijn eigen studiepad mogelijkheden (zoals minors) kiezen die zijn talent versterken. Maatwerktrajecten zijn mogelijk; die zien we bijvoorbeeld terug bij topsporters of bij hoogbegaafde studenten die een extra uitdaging niet uit de weg gaan. Fontys is er voor iedereen die op hbo-niveau zijn talent wil ontdekken en ontwikkelen, en voor iedereen die zijn talent als professional verder wil ontplooien. Daarvoor bieden we een regionale en internationale context, maatwerkondersteuning en diverse stimulerende regelingen. Studenten leren als reflective practitioners vanuit een eigen moreel kompas kritisch te reflecteren op hun functioneren en onderzoekend vermogen (Fontys Focus Student).
Het is van belang dat al onze studenten zich nieuwe vaardigheden eigen maken. Wij stimuleren hen een ondernemende houding aan te nemen en oplossingsgerichte, creatieve denkers en doeners te worden. We stellen iedere student in staat te onderzoeken en te experimenteren, zowel binnen zijn eigen context als in de beroepspraktijk. Daarnaast heeft iedere student de mogelijkheid zijn eigen morele kompas te ontwikkelen en zich bewust te worden van het eigen talent, bijvoorbeeld via de inzet van talentscans.
We investeren al jaren in de begeleiding van studenten tijdens hun studiekeuzeproces, onder meer met behulp van de studiekeuzecheck. Op deze manier zorgen we dat studenten de juiste studie kiezen, bij Fontys of daarbuiten. Studenten die nog niet willen of kunnen kiezen, of willen switchen, begeleiden we op een passende manier. Zo zorgen we ervoor dat iedere student die bij Fontys start, op een plezierige manier én op een kwalitatief hoog niveau de eindstreep haalt. Uit evaluaties bleek dat de studiekeuzecheck effectiever ingezet kan worden, zodat de student op de juiste plek start en al in zijn eerste weken bevraagd wordt of de studie voldoet aan de verwachtingen. We werken aan een goede aansluiting op de toeleverende scholen en met het wetenschappelijk onderwijs. Contacten met samenwerkingsverbanden en decanenkringen zijn geïntensiveerd en het aantal voorlichtingen op vo- en mbo-scholen is uitgebreid, zodat we studenten goed op weg helpen met het maken van de studiekeuze. De relaties met het mbo zijn verder aangehaald en een uitgebreid netwerk in het mbo en hbo is opgezet. Fontys gaat daarmee de uitdaging aan om de doorstroom mbo-hbo te verbeteren.
Fontys wil dat elke eerstejaarsstudent na de eerste tien weken reflecteert op zijn of haar initiële studiekeuze, zodat deze vroegtijdig kan vaststellen of de studie past. In 2016 hebben we daarom de startthermometer als pilot geïntroduceerd bij onze eerstejaarsstudenten. Door het succes van de pilot hebben we dit instrument eind 2017 breder uitgezet en gepromoot binnen dezelfde populatie. In 2017 is de thermometer door 3.175 studenten ingevuld. Voor studieloopbaanbegeleiders vormt dit instrument een belangrijke informatiebron om de studentbegeleiding op maat te kunnen bieden. Studenten beoordelen het instrument erg positief: ruim 75% van de studenten geeft in de evaluatie aan dat de startthermometer geholpen heeft bij hun reflectie. Dit instrument zal dan ook volgend jaar weer worden ingezet.
Studiesucces
In 2017 zijn de ambities op het vlak van studiesucces samengebracht in het programma studiesucces. Drie van onze diensten (Marketing & Communicatie, Onderwijs & Onderzoek en Studentenvoorzieningen) ondersteunen gezamenlijk – met een integrale aanpak op maat – studenten, medewerkers, onderwijs- en werkveldpartners bij het verhogen van studiesucces.
De afgelopen jaren hebben duidelijk gemaakt dat er op meerdere punten verbeterslagen gemaakt konden worden op het vlak van studiesucces. De uitval en switch in het eerste jaar zijn relatief hoog, de aansluiting met het mbo kan beter, de doorstroom van de ene naar de andere opleiding binnen Fontys is relatief laag, en de algemene tevredenheid van studenten is gemiddeld. Uit gesprekken met directeuren en uit de dialoogsessies met docenten blijkt duidelijk dat het verbeteren van studiesucces een nadrukkelijke wens is van instituten. De meeste interventies vinden plaats op het gebied van verbetering van de loopbaanketen en op het gebied van studentcoaching. De activiteiten in het programma richten zich op verbetering van het studierendement, op de studeerbaarheid van onderwijsprogramma’s, op studentparticipatie, op het verhogen van de employability, en op de bredere persoonsvorming van de student. De (tien) onderdelen uit het programma zijn gericht op het begeleiden van studenten, op manieren waarvan wetenschappelijk is vastgesteld dat deze bijdragen aan studiesucces. De tevredenheid over de studiebegeleiding stijgt inmiddels gestaag, maar wij realiseren ons ook dat wij nog stappen met dit programma te zetten hebben om de gewenste resultaten te behalen.
Veel Fontys-medewerkers ondernemen activiteiten die studiesucces bij studenten positief beïnvloeden. We merken dat er in de organisatie grote behoefte bestaat aan het delen van deze initiatieven. Om het delen te faciliteren en te stimuleren, is de Academy Studiesucces opgericht.
Studentparticipatie
Studenten hebben volop mogelijkheden om actief te participeren in de onderwijsorganisatie. Fontys beschouwt studenten daarbij als partner en wil hen in de gelegenheid stellen hun (bestuurlijke) talenten te ontplooien. Om die reden betrekken wij onze studenten bij de uitdagingen waar onze organisatie voor staat. De participatiegraad van studenten in de medezeggenschapsorganen is goed en wordt door de betreffende studenten als positief beoordeeld. De studentenleden van de CMR, van de medezeggenschapsraden van de instituten (IMR) en van de opleidingscommissies (OC’s) geven het College van Bestuur en management feedback over de mate waarin zij ervaren dat er naar hen geluisterd wordt. Belangrijkste punt: de studenten zien niet altijd terug dat hun voorstellen of input gebruikt worden. Verbeteringen zijn vaak pas na langere tijd zichtbaar; de feedback komt dan terecht bij het volgende cohort studenten.
Het Centrum voor Medezeggenschap (CvM) van Fontys ondersteunt studenten (en medewerkers) bij de professionalisering van inspraak en medezeggenschap (door training en scholing). Daarnaast begeleidt het CvM bestuursleden van studieverenigingen. In het kwaliteitsbeleid benadrukken we het belang van studentparticipatie. Dankzij het profileringsfonds bieden we studenten concrete mogelijkheden om deze bestuurlijke talenten te kunnen ontplooien. Sinds 2017 maken studenten deel uit van de Fontysbrede strategische ontwikkelprogramma’s en stuurgroepen (en per 2019 maken zij ook deel uit van de vernieuwde rol van commissies in de overlegstructuur).
Studenten met een functiebeperking
Een van de ambities uit Fontys Focus 2020 is maximale en optimale ontplooiing voor iedere student. Persoonlijk leiderschap is hierin een sleutelbegrip: Fontys ondersteunt studenten om hun persoonlijk leiderschap te ontwikkelen en stelt docenten en medewerkers in staat om alle studenten te ondersteunen in hun ontwikkelproces. Wij erkennen dat er (groepen) studenten zijn die naast ontwikkeling van persoonlijk leiderschap extra ondersteuning of uitdaging nodig hebben. Om ervoor te zorgen dat ook deze studenten zich maximaal kunnen ontplooien, hebben wij extra voorzieningen en regelingen getroffen. Het programma studiesucces bevat de lijn ‘studentenwelzijn’ waarin aandacht is voor preventie, signalering en ondersteuning van studenten die met bijzondere omstandigheden te maken hebben tijdens hun studie. In het algemeen geld dat voor alle studenten die hulpvragen hebben, ondersteuning makkelijk vindbaar is op de website Fontys Helpt.
Niet alleen het aantal studenten met een functiebeperking (zie cohort 14-15 en 15-16) maar ook de aard van die beperkingen verschilt per instituut. Het beleid van de instituten op dit gebied verschilt dan ook zeer. Zo hebben de opleidingen in het technische domein een grotere instroom van studenten met aandoeningen in het autistisch spectrum. Hier wordt autisme beschouwd als een kracht van de student en niet als een beperking. Er zijn mooie initiatieven op dit gebied. Student+ (Fontys Hogeschool ICT), Planckgas (Fontys Hogeschool Toegepaste Natuurwetenschappen) en Bèta Ritme (Fontys Hogeschool Engineering) zijn voorbeelden van passende maatwerktrajecten voor studenten die extra begeleiding nodig hebben. Ze organiseren verschillende activiteiten waaraan studenten met bijvoorbeeld dyslexie, ADHD of autisme kunnen deelnemen.
Uit gegevens van de Nationale Studenten Enquête en uit onderzoek van het Centrum Hoger Onderwijs Informatie (CHOI) blijkt dat Fontys studenten met een functiebeperking voldoende faciliteert, maar dat er altijd ruimte voor verbetering is. Op basis van feedback van studenten is besloten om de studiekeuzecheck bij het begin van de studie te verbeteren en om in het intakeproces gerichter te vragen naar de behoefte van de student met een functiebeperking. Als we kijken naar het aanbod aan voorzieningen om deze groep studenten te ondersteunen, zien we dat er veel mogelijk is, variërend van dyslexiesoftware tot het installeren van fysieke hulpmiddelen in gebouwen.
Ondernemende studenten
De eerste stap richting het zelfstandig ondernemerschap van studenten is contact met het Centrum voor Ondernemerschap (CvO). Onder bepaalde voorwaarden kunnen zij gebruik maken van een studentondernemersregeling, gericht op begeleiding door een (externe) coach, vrijstelling van eventuele aanwezigheidsplicht, en aanpassingen in de regelgeving op het gebied van toetsen, propedeuse, stages en afstuderen. Fontys wil hiermee een klimaat creëren waarin studentondernemers kunnen groeien en excelleren. Er worden diverse trainingen, evenementen, workshops en webinars georganiseerd op het gebied van ondernemerschap. Voorbeelden zijn de training ‘Ondernemen, iets voor jou?’ en het jaarlijks terugkerende Fontys Student Startup Festival. Ook is er een speciaal coachingstraject voor studentondernemers. In Eindhoven, in de wijk Strijp-S heeft het CvO het ondernemersplein De Stek ingericht, een laagdrempelige locatie waar studentondernemers van Fontys kunnen werken, netwerken en samenwerken met andere ondernemers. Studentondernemers kunnen daarnaast terecht op het online platform www.young-entrepeneurs.nl, een netwerk van startende en gevestigde ondernemers.
Het CvO houdt zich ook bezig met ondernemerschap binnen de opleidingscurricula. Er zijn twee minors over dit onderwerp ontwikkeld: de minor Ondernemerschap en de verdiepende minor Explore Your Entrepeneurship.
Toetsbeleid
Toetsen en examens vormen het bewijs voor de ontwikkeling van het talent van studenten. De kwaliteit van toetsing is een belangrijke pijler voor het borgen van het gevraagde (hbo)-niveau. Fontys hanteert bewust geen specifiek ‘centraal beleid’ voor toetsing. De visie op toetsing en het daarbij aansluitende toetsbeleid volgen uit de onderwijsvisie van de opleidingen. Uitgangspunt is dat instituten onderwijs verzorgen dat aansluit bij het werkveld waarvoor wordt opgeleid. Dus is het toetsbeleid bij Fontys vooral gericht op het monitoren van de toetskwaliteit – onder meer via interne audits.
Op het gebied van toetsing organiseert Fontys kennisdeling voor en tussen instituten. Ook ontwikkelen we via onderzoek passende toetsingsinstrumenten. De lerarenopleidingen van Fontys zijn bovendien verbonden aan het lectoraat ‘kwaliteit van toetsen en beoordelen’ (technology enhanced assessment); dit lectoraat verzorgt mede de input voor de jaarlijkse Fontysbrede conferentie over toetsing.
Op basis van opleidingsaccreditaties en interne audits kunnen we stellen dat de toetskwaliteit bij Fontys in orde is. Examencommissies wijzen examinatoren aan, onder meer op basis van de aanwezigheid van de Basiskwalificatie Examinator (BKE). Een groeiend aantal docenten behaalt de Seniorkwalificatie Examinator (SKE). Studenten zijn gemiddeld ruim tevreden over de kwaliteit van de toetsing, zoals blijkt uit de Nationale Studentenenquête.
Uit een analyse en uit audits blijkt verder dat het toetsbeleid in lijn is met de onderwijsvisie, hoewel dit niet altijd wordt geëxpliciteerd in het kwaliteitsbeleid van de instituten. In gesprekken met studenten en medewerkers komt naar voren dat er verbetering mogelijk is in de vertaling van beleid naar de toetsingspraktijk.
Veel opleidingen zijn bezig met de ontwikkeling van hun curriculum, op basis van een geactualiseerde onderwijsvisie. Daarbij is de vertaalslag naar een nieuwe vorm van toetsing nog niet altijd direct gemaakt. Soms ervaren docenten dat er een spanningsveld is tussen de uitgangspunten voor leren en de inzet van summatieve vormen van toetsing. In het experiment Leeruitkomsten doen we interessante ervaringen op met andere vormen van toetsing. Deze ervaringen kunnen nuttig zijn voor opleidingen die niet aan het experiment deelnemen.
