2. Samenvatting
Heel kernachtig omschreven is Fontys een hbo-instelling die met inspirerend, uitdagend en hoogwaardig onderwijs de talenten van haar 44.000 studenten optimaal wil ontplooien, die de persoonlijke en professionele ontwikkeling van haar 4.500 medewerkers stimuleert, en die in nauwe samenwerking met het (regionale en internationale) werkveld – onder meer via praktijkgericht onderzoek – tot innovaties komt die de maatschappij verder brengen.
Driehoek
Studenten, medewerkers, werkveld. Deze samenwerkingsdriehoek vormt de basis voor de ambities uit ons strategisch plan Fontys Focus 2020. Om deze ambities te realiseren, is een grondig, effectief en meetbaar kwaliteitsbeleid onontbeerlijk. Fontys streeft op alle gebieden naar kwaliteit: op het vlak van onderwijs en onderzoek op de eerste plaats, maar ook in het personeelsbeleid, in de relatie met stakeholders, op het vlak van voorzieningen, en vanzelfsprekend ook in onze bedrijfsvoering en governance. Dat doen we vanuit een innovatieve en lerende organisatie; onze kwaliteitscultuur kenmerkt zich door de motivatie om te blijven leren en innoveren.
Ontwikkelingen sinds 2013
Sinds de vorige Instellingstoets Kwaliteitszorg in 2013 hebben wij bij Fontys niet stilgezeten. Er is veel gebeurd, veranderd en (in de meeste gevallen) verbeterd. Het zijn ontwikkelingen die leiden tot de verdere uitbouw van de professionele leergemeenschappen, waarin student, werkveld en docent samen onderwijs en onderzoek vormgeven. Doel is dat ze met elkaar kunnen leren en werken in een omgeving die overzichtelijk en herkenbaar is, die op de menselijke maat geschoeid is, die innovatie stimuleert, en die oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken binnen handbereik brengt.
Maar ook op organisatorisch niveau is Fontys volop in beweging. Even onvermijdelijk als spannend is de ontwikkeling die de voorbije jaren is ingezet van een ‘decentraal aangestuurde organisatie’ – met 28 verschillende en in grote zelfstandigheid opererende instituten en zeven diensten – naar een ‘ecosysteem’ waarin we de interne en externe verbinding zoeken, waarin samenwerking plaatsvindt, en waarin steeds wisselende coalities zich vormen. Een organisch geheel kortom, waarin we onze ‘cultuur van verschil’ – en dus elkaars kracht, expertise en netwerk – optimaal proberen te benutten.
Andere belangrijke ontwikkelingen sinds 2013: er is een beweging ingezet van het sturen op cijfers naar het waarderen van de inhoud (‘van cijfers naar waarden’), de uitgangspunten voor ‘eigenaarschap’ en ‘kleinschaligheid’ zijn verder uitgebouwd en – last but not least – we zijn binnen Fontys onze blik meer en meer van binnen (de interne organisatie) naar buiten (de samenleving) gaan richten.
Centrale vragen
In deze zelfevaluatie reflecteert Fontys op de volgende centrale vragen: verzekert de kwaliteitszorg (systeem én cultuur) dat we onze visie op goed onderwijs realiseren? En: werkt onze instelling duurzaam aan ontwikkeling en verbetering? Aan de hand van de vier standaarden komen we tot onderstaande inzichten.
Standaard 1 - Visie en beleid
De instelling beschikt over een breed gedragen onderwijsvisie en een daarbij aansluitend beleid gericht op de interne kwaliteitszorg van haar onderwijs.
Op de eerste plaats: het draagvlak binnen Fontys voor het strategisch plan Fontys Focus 2020 is groot. Dit plan, tot stand gekomen in nauwe samenwerking met in- en externe betrokkenen, beschrijft negen ontwikkeldoelen. Binnen deze kaders werkt elk instituut vanuit zijn eigen visie op opleiden. Elke onderwijsvisie komt in nauwe samenwerking met het werkveld tot stand; de student staat hierin centraal. Uit een inventarisatie van deze visies zijn de vijf uitgangspunten voor leren vastgesteld. Het zwaartepunt TEC for Society geeft richting aan de vraag welke kennis, vaardigheden en houding voor studenten en professionals van belang zijn.
Het recent geactualiseerde kwaliteitsbeleid verzamelt alle bouwstenen rond kwaliteit van onderwijs en onderzoek die de voorbije jaren zijn ontwikkeld: het verbindt beleidsuitgangspunten en benadrukt het belang van het stimuleren van een kwaliteitscultuur (inclusief de ontwikkeling van de waardenset). Interne kwaliteitszorg is onderdeel van het management control systeem en is geborgd via de planning & control-cyclus. De generieke principes achter het sinds 2016 ontwikkelde strategische programma kwaliteitsportfolio beginnen hun weg te vinden in onze organisatie.
Onze uitdaging
Wij willen de uitgangspunten voor leren en de TEC-skills steviger en versneld verankeren in de opleidingscurricula.
Standaard 2 - Uitvoering
De instelling verwezenlijkt de onderwijsvisie op doeltreffende wijze, blijkend uit passende beleidsacties en -processen met name op het gebied van personeel, toetsing, voorzieningen, en studenten met een functiebeperking.
De driehoek student-werkveld-medewerker vormt de kern van onze strategie. Concreet betekent dit dat de belangen van de student, de medewerker en het werkveld continu en op alle gebieden voorop staan. Dat zien we vanzelfsprekend ook terug in onze beleidsacties en –processen: voor studenten focussen we op talentontwikkeling en maatregelen die studiesucces bevorderen, inclusief het ondersteunen van studenten met een functiebeperking. Voor onze eigen medewerkers steken we veel energie in persoonlijke en professionele ontwikkeling en in voorzieningen die bijdragen aan kwalitatief hoogwaardig onderwijs en onderzoek. Voor het werkveld doen wij er alles aan om kennispartner te zijn en om betekenisvol praktijkonderzoek te faciliteren.
Mede dankzij het programma studiesucces is de persoonlijke aandacht voor de student gegroeid en is de studeerbaarheid verder verbeterd. Het succes van de student staat in de beleidsacties centraal. Concrete maatregelen zijn: kleinschalig onderwijs, professionalisering van studiebegeleiding, onder meer via studentcoaches en studentpsychologen, en meer voorzieningen om het studeren in bijzondere omstandigheden mogelijk te maken.
Wij hanteren binnen Fontys het principe van practice what you teach. We stimuleren achtereenvolgens een professionele feedbackcultuur, de ontwikkeling van teams, en daarmee uiteindelijk de kwaliteit van opleidingen en instituten. Concreet leidt dit tot een breed aanbod aan professionaliseringsactiviteiten, zoals de Fontys Kwalificaties Onderwijs, het management event, het docent event, talentontwikkeling voor niet-lesgevende medewerkers (GrOw) en het leiderschapsontwikkelingstraject.
Als we het in deze context hebben over voorzieningen, bedoelen we met name informatiemanagement, huisvesting en onderwijsleermiddelen. Beleid op dit vlak relateren wij zo veel mogelijk aan de uitgangspunten voor leren, dit vereist een continu afstemmingsproces. Met andere woorden: Fontys faciliteert de talentontwikkeling van studenten én van medewerkers met diverse voorzieningen.
Binnen Fontys zijn er verschillende mogelijkheden op het gebied van internationalisering; instituten maken hierin hun eigen keuzes, gerelateerd aan de eigen context. Uit een inventarisatie blijkt dat zij dan vooral aandacht hebben voor internationale partnerships en internationale stages voor studenten, en in mindere mate voor de internationalisering van het opleidingscurriculum of deelname van medewerkers aan internationale netwerken.
Fontys faciliteert de talentontwikkeling van studenten én van medewerkers met diverse voorzieningen. In Fontys Focus Informatievoorziening zijn de visie en strategie beschreven om de ambities en doelstellingen op het gebied van informatievoorziening uit Fontys Focus 2020 waar te maken. De informatievoorziening is gericht op het faciliteren van de studenten en medewerkers. Uit gesprekken met medewerkers blijkt dat de informatievoorziening op een efficiëntere manier georganiseerd zou kunnen worden.
Fontys biedt studenten een stimulerende en inspirerende onderwijsleeromgeving. Gericht op het stimuleren van de kleinschaligheid, voldoende werkplekken voor studenten en medewerkers, goede voorzieningen en met een moderne uitstraling. De mediatheken zijn sinds 2013 dichter bij het onderwijs gepositioneerd (het eigenaarschap ligt bij het instituut). De mediatheek als voorziening is daarmee ingebed in het primair proces van het instituut; op die manier is de dienstverlening meer afgestemd op de specifieke behoefte per instituut.
Onze uitdaging
De omvang van Fontys, de geografische spreiding en de diversiteit van ons aanbod op instellingsniveau vormen een stevige uitdaging, om continu beleid, processen en systemen af te stemmen op zowel uitgangspunten voor leren als op de steeds veranderende omgeving. De tweede uitdaging: internationaliseringsactiviteiten intensiveren. Een derde uitdaging: hoe kunnen we de benodigde stappen zetten op het vlak van informatievoorziening en digitalisering van processen? Dan doelen we met name op de inhoudelijke kennisdeling en kennisdisseminatie, maar ook op de digitale infrastructuur en de digitalisering van onderwijs en processen.
Standaard 3 - Evalueren en monitoren
De instelling evalueert stelselmatig of zij de beoogde beleidsdoelstellingen met betrekking tot onderwijskwaliteit realiseert. Daarbij betrekt zij relevante stakeholders.
Meten is weten. En dus monitoren en evalueren we met diverse instrumenten in hoeverre we (kwaliteits-) doelen en beleid realiseren. Hiervoor zijn effectieve feedbackinstrumenten beschikbaar, die ons helpen risico’s te signaleren en te rapporteren, en om de kwaliteit verder te verbeteren. De evaluaties en interventies geven op alle niveaus en aan alle relevante betrokkenen (instelling, instituten, opleidingen, diensten, maar ook de medezeggenschapsorganen en werkveldpartners) de benodigde inzichten. Kwaliteit kunnen monitoren vereist een goed ingericht en effectief functionerend management control systeem. Maar vereist ook aandacht voor de dialoog over onze waardenset en aandacht voor de verschillen binnen Fontys.
Onze uitdaging
De feedback en inzichten op het gebied van kwaliteit moeten leiden tot verbeteringen en vernieuwingen. Dat is één. Daarnaast moet deze informatie deelbaar zijn binnen de organisatie – en dus bruikbaar en toepasbaar voor andere werkvelddisciplines, instituten en domeinen. Wij willen de kansen beter benutten om informatie over de kwaliteitsresultaten (good & learning practices) te delen, zodat we het onderwijs echt verder kunnen ontwikkelen. Mede om die reden zien wij graag dat meer instituten meedoen in het programma kwaliteitsportfolio.
Standaard 4 - Ontwikkelingsgerichtheid
De instelling is gericht op ontwikkeling en werkt systematisch aan de verbetering van haar onderwijs.
Het aantal voorbeelden waaruit blijkt dat Fontys werkt aan verbetering en ontwikkeling van onderwijs, onderzoek en organisatie, is groot. Niet voor niets is een van onze negen ontwikkeldoelen dat we een lerende organisatie vormen. Continu zoeken we naar de beste manier om met een relevant opleidingsportfolio en met kwalitatief hoogwaardig onderzoek en onderwijs van betekenis te zijn voor de maatschappij. Ons eigen primaire proces is object van reflectie, onderzoek en innovatie. Wij doen systematisch en methodisch onderzoek naar onderwijs. Wij willen daarmee een leidende rol vervullen op beide primaire processen: onderwijsinnovatie en innovatie van praktijkgericht onderzoek.
Ook op organisatorisch vlak zijn we continu gericht op ontwikkeling en verbetering. Het belangrijkste voorbeeld hiervan is de beweging van een decentraal aangestuurde organisatie – met zeer verschillende, in grote zelfstandigheid opererende instituten – naar een meer ‘organisch ecosysteem’ van verbinding, onderlinge samenwerking, en het benutten van elkaars kracht.
Via de Fontysbrede kwaliteitsprogramma’s voor onder meer studiesucces, flexibilisering van het deeltijdonderwijs en ontwikkeling van het kwaliteitsportfolio, verbeteren we de toegankelijkheid en studeerbaarheid van het onderwijs.
Onze uitdaging
Wij reflecteren continu op het vinden van de balans tussen enerzijds verbeteren en bestendigen van processen en anderzijds vernieuwen en innoveren. Wij concluderen dat er meer behoefte is aan het vinden van rust en ruimte voor reflectie, zodat beleidsontwikkeling en de realisatie van (vernieuwings-)processen gericht uitgevoerd worden en innovatieprocessen goed afgerond worden.
Conclusies
Terug naar de centrale vragen: verzekert de kwaliteitszorg dat we onze visie op goed onderwijs en onderzoek realiseren? En: werkt onze instelling duurzaam aan ontwikkeling en verbetering? Beide vragen kunnen we bevestigend beantwoorden.
De steeds betere (en beter meetbare) resultaten die wij sinds de vorige instellingstoets boeken, voeden het vertrouwen dat wij de juiste beleidsacties en -processen in gang hebben gezet. De wijze waarop wij de governance hebben ingericht en zorgvuldig uitvoeren, zal leiden tot een verdere verbetering van de kwaliteit van onderwijs en onderzoek. Fontys vernieuwt en ontwikkelt zich continu, in afstemming met onze omgeving. Onze performance is over het geheel voldoende tot goed. Studenten, werkveld en medewerkers werken continu samen aan de ontwikkeling van de kwaliteit van onderwijs en onderzoek.
Tegelijkertijd sluiten we onze ogen niet voor de uitdagingen die ons wachten. Daarover gaan wij graag met u in gesprek.
